Integriteit

Inleiding

Ach, een aardigheidje, u denkt: moet kunnen. Zo begint het meestal. Een kleine attentie, vanwege de goede relatie, wat is daar nou mis mee? Weinig inderdaad, als het daarbij blijft. En als het klein blijft. Maar daar zit dikwijls de valkuil. Het blijft er niet altijd bij.
Bovendien ontstaat er een zekere afhankelijkheid en een gevoel een tegenprestatie te moeten leveren. Dat is het gevaar van het hellend vlak. Zover mag het dus niet komen. Daarom hebben burgemeester en wethouders van de gemeente West Maas en Waal de notitie ´schone handen´ voor hun medewerk(st)ers . Niet omdat deze medewerk(st)ers het niet zo nauw nemen met bepaalde normen. Integendeel! 
Gewoon om even, voor alle zekerheid, een paar puntjes op de i te zetten. Zo van: kijk, dit zijn zaken waaraan wij ons gebonden achten: schone handen. Niet meer, maar ook niet minder.

Integere overheid

Sinds een aantal jaren is de discussie over de 'integere overheid' actueel. Enkele spraakmakende voorvallen vormden daartoe de aanleiding. Bovendien duiken er nog steeds nieuwe op. Naast wat wettelijk gewoon verboden is, blijkt een grijs gebied te bestaan van min of meer dubieuze handelingen. Overheidsdienaren moeten zich daarvan verre houden.
Het heeft alles te maken met de veranderde positie van de overheid. In plaats van nog te opereren vanuit een gesloten front is zij een soort marktpartij geworden, inclusief verzelfstandiging en uitbesteding van taken. Het bedrijfsleven is de partner in de markt geworden. Grenzen zijn vager geworden en de kans voor bestuurders en ambtenaren om uit te glijden daardoor groter. Dat vraagt om extra aandacht en voorzichtigheid.

Glazen huis

Maatschappelijk opereert de overheid tegenwoordig in een 'glazen huis'. Dat suggereert kwetsbaarheid, maar het kan ook een extra steun betekenen. Zo lang bestuurders en ambtenaren zorgen voor open en transparant optreden, bouwen zij automatisch een extra veiligheid in bij hun optreden. Doorzichtigheid betekent meer oplettendheid.
Om de betrouwbaarheid en geloofwaardigheid van de gemeente West Maas en Waal te beschermen en te waarborgen heeft het college een aantal regels vastgesteld. Die staan hieronder vermeld en zijn bedoeld als ruggensteun. Precieze grenzen zijn moeilijk aan te geven. Het is een kwestie van normbesef. Je kunt het ook zo omschrijven:
"Zodra je het niet meer aan je collega's durft te vertellen, zit je fout".

Gedragsregels medewerk(st)ers

Dit is geen optelsom van vastomlijnde regels. We spreken liever over een integere houding. Een integere medewerk(st)er is iemand die zijn functie correct uitoefent en zich in zijn contacten eerlijk en oprecht gedraagt.
U stemt uw handelen af op het belang van de organisatie en niet op dat van uzelf of dat van (individuele) derden. U voorkomt dat de schijn van afhankelijkheid ontstaat.
De belangrijkste vuistregel voor deze houding is 'openheid'. Kunt u het aan uw baas of collega’s vertellen? Andere belangrijke kenmerken zijn loyaliteit tegenover de werkgever en terughoudendheid in gedrag.

Eigen verantwoordelijkheid

De eigen verantwoordelijkheid van de medewerk(st)er is het meest belangrijk. In twijfelgevallen dient u te overleggen met uw leidinggevende.

Aanvaarden van geschenken, geld en goederen

Medewerk(st)ers mogen in beginsel geen geschenken aannemen van derden waarmee de gemeente een werkrelatie heeft of kan krijgen. Een uitzondering geldt voor kleine relatiegeschenken of andere attenties. U meldt eventuele ontvangen geschenken in het werkoverleg en aan de directe leidinggevende. De maximumgrens voor het aanvaarden van relatiegeschenken en dergelijke in persoonlijk eigendom is vastgesteld op € 50,-- (norm rijkspersoneel peildatum 01-01-2002). Relatiegeschenken mogen niet leiden tot een bevoorrechte positie. Het is ongewenst geschenken op uw privéadres te ontvangen, omdat dit de indruk geeft dat anderen er niet van mogen weten. Geld en goederen die u te gelde kunt maken, mag u nooit accepteren.

Een algemeen verbod op het aanvaarden van geschenken acht het college niet zinvol. De medewerk(st)er zou door alle geschenken per definitie te weigeren, de grenzen van hoffelijkheid, kunnen overschrijden. Omdat bij de ministeries al in 1999 een grens is vastgesteld van ƒ100,--, hebben wij het maximum grensbedrag vastgesteld op € 50,-- .
Verder hebben wij de afspraak om attenties die rond de kerstdagen worden ontvangen, in te leveren bij P&O. Deze attenties worden bij de kerstbijeenkomst verloot onder alle aanwezigen.

Reizen en diners

Lunches en maaltijden horen er gewoon bij: om snel een afspraak te kunnen maken of om de afsluiting van een project te vieren. Anderzijds is het van belang om uiterst zorgvuldig te zijn met het accepteren van uitnodigingen tijdens de onderhandelingsfase. Wij hanteren als regel dat u in deze fase geen uitnodigingen accepteert.
Voor reizen staat voorop dat ze functioneel en in het belang van de gemeente moeten zijn. Bijvoorbeeld om te zien hoe een systeem of product in de praktijk functioneert. Als u twijfelt, vraagt u toestemming bij uw directe leidinggevende of het college.

Werkzaamheden naast de eigen functie

Initiatief ambtenaar

U bent verplicht nevenwerkzaamheden die de belangen van de gemeente kunnen raken, voor zover deze belangen verband houden met uw functievervulling, door te geven aan het college van burgemeester en wethouders. De verantwoordelijkheid ligt daarmee bij u: u moet zich een oordeel vormen. Uitgangspunt is dat nevenwerkzaamheden zijn toegestaan. Echter, zij mogen niet leiden tot een spanning met het dagelijks functioneren. Nevenwerkzaamheden die een goede functievervulling belemmeren of het goed functioneren van de gemeente in de weg staan, kunnen verboden worden. Ook wanneer nevenwerkzaamheden worden uitgevoerd op tijdstippen die een normaal functioneren in de weg staan, kan de gemeente u opdragen de nevenwerkzaamheden aan te passen.
Komt u deze verplichtingen niet na, dan kan disciplinair worden opgetreden.

Registratie van nevenwerkzaamheden

Van de aan- en afmeldingen van nevenwerkzaamheden dient u een brief gericht aan het college in te dienen bij P&O. De meldingen van nevenactiviteiten worden in het personeelsdossier opgenomen. 

Toetsing nevenactiviteiten

Na uw melding toetst de afdelingsmanager in samenspraak met P&O of de nevenwerkzaamheid:

  • de goede functievervulling of 
  • de goede functionering van de openbare dienst, 

voor zover deze in verband staat met de functievervulling, in redelijkheid is verzekerd. Als het antwoord daarop nee is geldt een verbod voor het verrichten van de nevenwerkzaamheden.

Criteria toetsing door de afdelingsmanager

Voor de toetsing gelden de volgende criteria:

  • onoorbare belangenverstrengeling; 
  • botsing van belangen; 
  • schade aan het aanzien van het ambt; 
  • onvoldoende beschikbaarheid voor de functie bij de gemeente West Maas en Waal.

Algemeen

Leidinggevenden

Leidinggevenden moeten niet alleen het goede voorbeeld geven maar ook hun medewerk(st)ers begeleiden en werkbare afspraken maken voor de afdeling. Het onderwerp integriteit zal dan ook regelmatig in het afdelingsoverleg aan de orde komen.

Privé gebruik van interne faciliteiten

Structureel gebruik van de faciliteiten van de werkgever is niet toegestaan. Als norm geldt dat de medewerk(st)er geen gebruik mag maken van gemeenschapsgeld voor eigen doeleinden.
Incidenteel privé gebruik van de telefoon, fax, internet, e-mail of andere vormen van digitale overdracht en het kopieerapparaat is toegestaan: dagelijks gebruik valt hier niet onder. Een en ander is nader uitgewerkt in het protocol pc-gebruik.

Vertrouwelijke informatie

De basisregel is simpel: als u weet dat iets vertrouwelijk moet blijven, moet u het ook geheim houden. Als u twijfelt, bedenk dan of u het ook zou vertellen als uw leidinggevende erbij zat. In alle gevallen is het verstandig om voorzichtig te zijn met het verstrekken van informatie aan derden.

Tenslotte

Het college van burgemeester en wethouders staat achter de gedragsregels. Dit betekent dat duurdere relatiegeschenken, attenties, reizen en dergelijke direct in de collegevergadering worden gemeld. Daarnaast wordt het college jaarlijks door P&O geïnformeerd over het register van kleine ontvangen relatiegeschenken en dergelijke. De goede naam van onze gemeente hangt af van het gedrag van alle bestuurders en medewerk(st)ers.
 

Vastgesteld door college van B en W
In werking getreden op 1 september 2010