Nederland kent momenteel talloze wetten en regels op het gebied van de leefomgeving. Een ingewikkeld geheel waarin bijna niemand meer de weg kan vinden en nieuwe ontwikkelingen soms onnodig lang duren. Daarom treedt naar alle waarschijnlijkheid op 1 juli 2022 de Omgevingswet in werking: één wet die alle wetten op het gebied van de fysieke leefomgeving bundelt, zoals op het gebied van wonen, mobiliteit, milieu, natuur, water en gezondheid. Het is belangrijk om als gemeente tijdig een start te maken met de voorbereidingen van de invoering van de Omgevingswet. De eerste stap binnen onze gemeente is het opstellen van een omgevingsvisie buitengebied voor West Maas en Waal. In deze visie legt de gemeenteraad haar belangrijkste kaders en ambities voor het buitengebied vast.

Waarom een omgevingsvisie buitengebied?

De ‘Omgevingsvisie Buitengebied West Maas en Waal’ is een eerste stap op weg naar één strategische, integrale lange termijnvisie voor de gehele fysieke leefomgeving van de gemeente. De omgevingsvisie komt (grotendeels) in de plaats van de structuurvisie buitengebied en geldt voor het grondgebied van West Maas en Waal exclusief de kernen (Alphen, Altforst, Appeltern, Beneden-Leeuwen, Boven-Leeuwen, Dreumel, Maasbommel, Wamel) en de recreatieconcentratiegebieden aan de Maas.

Bij nieuwe ruimtelijke plannen en ontwikkelingen werkt de omgevingsvisie buitengebied als een toetsings- en afwegingskader. In de omgevingsvisie worden de opgaven en de ambities beschreven die wij in de gemeente willen realiseren. Voorbeelden hiervan zijn het behouden van een aantrekkelijk groen landschap of het verbeteren van de mobiliteit. Ook grote actuele opgaven vanuit het Klimaatakkoord krijgen een plek in de omgevingsvisie. Daarnaast wordt gekeken hoe keuzes in de fysieke omgeving kunnen bijdragen aan het realiseren van opgaven uit het sociaal domein, zoals gezondheid. Een voorbeeld hiervan is meer ruimte voor beweging en ontspanning in de buitenruimte.

Relatie met ander beleid

De Structuurvisie Buitengebied 2020 (uit 2010), het Landschapsontwikkelingsplan (uit 2011) en de toelichting bij het bestemmingsplan Buitengebied (uit 2014) vormen een belangrijk vertrekpunt voor de ‘Omgevingsvisie Buitengebied West Maas en Waal’. Andere gemeentelijke beleidsdocumenten die van belang zijn voor deze omgevingsvisie buitengebied zijn hier opgesomd. Alle beleidskaders hebben als doel te zorgen dat het buitengebied van West Maas en Waal in de toekomst nog steeds wordt gekenmerkt als een veilige en gezonde fysieke leefomgeving.

Uitgangspunten omgevingsvisie buitengebied

De volgende kaders vormen samen het uitgangspunt voor de omgevingsvisie buitengebied:

  • Uitgangspunt 1: Voor de omgevingsvisie buitengebied gaan wij uit van continuïteit van bestaand beleid met aandacht voor integraliteit;
  • Uitgangspunt 2: De omgevingsvisie buitengebied is een combinatie van een gebiedsgerichte en een thematische aanpak;
  • Uitgangspunt 3: De omgevingsvisie buitengebied maken wij samen.

Uitgangspunt 1

In de omgevingsvisie buitengebied komen alle beleidsterreinen die betrekking hebben op het buitengebied en een relatie hebben met de fysieke leefomgeving samen. Op veel beleidsterreinen is al bestaand actueel beleid beschikbaar, zowel lokaal als regionaal, waar wij als gemeente bij het opstellen van de omgevingsvisie graag op verder bouwen. Wij kiezen voor continuïteit van bestaand actueel beleid als uitgangspunt voor het opstellen van de omgevingsvisie. Tegelijkertijd biedt de omgevingsvisie een goede mogelijkheid om in het bestaand beleid focus te leggen op de integraliteit in de diverse sectorale beleidsthema’s en hier de verbinding te maken naar de fysieke leefomgeving. Waar mogelijk zullen wij hier in de omgevingsvisie bij de verschillende thema’s op ingaan. Tevens gaan wij op zoek gaan naar verdieping op nieuwe thema’s waar nog beleid voor in ontwikkeling is, denk aan klimaatadaptatie, energietransitie en gezondheid. Daarnaast biedt het opstellen van de omgevingsvisie ook kansen om beleidsthema’s die om actualisatie vragen, zoals agrarische bedrijvigheid, integraal mee te nemen.

Naast lokale beleidskaders moet in de omgevingsvisie rekening gehouden worden met (boven)regionaal beleid, zoals de Nationale Omgevingsvisie en de Omgevingsvisie van de provincie Gelderland. Voor deze omgevingsvisie buitengebied is in beeld gebracht welke thematische beleidskaders, van (boven)regionaal naar lokaal, betrekking hebben op het buitengebied van West Maas en Waal. Per beleidsthema is kort het bestaand beleid omschreven. Deze analyse van thematische beleidskaders vormde het vertrekpunt van waaruit het omgevingsvisietraject en het gesprek met onze inwoners en partners is gestart.

Uitgangspunt 2

De Omgevingsvisie wordt via zowel een gebiedsgerichte als een thematische aanpak vormgegeven. De gebiedsgerichte aanpak biedt de mogelijkheid om vanuit kwaliteiten en waarden van gebieden naar de toekomst te kijken en de belangrijkste kansen en opgaven voor de fysieke leefomgeving te benoemen. Zo kan per gebied meer maatwerk worden geleverd. Het buitengebied is opgedeeld in drie deelgebieden:

  • Komgronden;
  • Oeverwallen;
  • Uiterwaarden.

De thematische aanpak zorgt ervoor dat (de drie deelgebieden van) het buitengebied ook wordt bezien vanuit de verschillende thema’s die er spelen. We hebben de zes belangrijkste thema’s uitgelicht: agrarische bedrijvigheid, natuur en landschap, water en klimaatadaptatie, energietransitie, gezondheid en cultuurhistorie. Dit betekent niet dat er geen andere thema's spelen, denk bijvoorbeeld aan wonen en recreatie. Wat recreatie betreft, is het zo dat het beleid ten aanzien van recreatie aan de Maas is vervat in de structuurvisie Recreatieconcentratiegebieden 2026. Ten aanzien van overige recreatie in het buitengebied, zal het beleid, waar relevant, worden besproken bij de zes belangrijkste thema's. In de toekomst zullen deze thema's volwaardig aan bod komen in de integrale omgevingsvisie voor het gehele grondgebied. Op basis van bestaand actueel beleid zijn, waar mogelijk per deelgebied, ambities voor de toekomst benoemd. Dit beeld is in beweging en verandert in de loop van de tijd door aanvullende ambities en/of het wegstrepen van tegenstrijdige ambities.

Uitgangspunt 3

Participatie is een belangrijk onderdeel van het proces om te komen tot een omgevingsvisie buitengebied. De visie heeft immers betrekking op alle inwoners, ondernemers en gebruikers van het buitengebied van West Maas en Waal. De omgevingsvisie vormt straks het raamwerk waarbinnen de samenleving wordt uitgedaagd om initiatieven te ontplooien. Het is daarom belangrijk dat (de inhoud en richting van) de omgevingsvisie aansluit bij de wensen van de samenleving: wat willen wij niet, en wat willen wij juist wel mogelijk maken?

We hebben getracht het participatietraject aan te laten sluiten op de verschillende doelgroepen en te zoeken naar geschikte werkvormen. Op 12 februari 2020 hebben we de Avond van het buitengebied georganiseerd. Tijdens deze Avond, die door veel inwoners, gebruikers en andere belangstellenden werd bezocht, gaven een zestal experts vanuit de centrale thema's een interessante kijk op de omgevingsvisie. De thema’s agrarische bedrijvigheid, natuur en landschap, water en klimaatadaptatie, energietransitie, gezondheid en cultuurhistorie zorgden voor interessante discussies over de verschillende opgaven.

De input vanuit de samenleving hebben we in het najaar van 2020 gebruikt om de gemeenteraad een aantal stellingen voor te leggen. Doel hiervan was om ambities, prioriteiten en meningen over de zes belangrijkste thema’s van het buitengebied op te halen. Dezelfde stellingen hebben we ook digitaal (via een enquête) aan de samenleving voorgelegd. De laatste bijeenkomst stond in het teken van het terugleggen van de input uit de eerdere bijeenkomsten bij de deelnemers. De gemeenteraad heeft uiteindelijk de input vanuit de samenleving gewogen. Waar er sprake is van tegenstrijdige signalen maakt de raad uiteindelijk een keuze, waarbij het lange termijnbelang van West Maas en Waal voorop staat.

Heeft u gevonden wat u zocht?